ارزیابی و رتبه بندی نرم افزارهای موجود در مراکز آرشیوی ایران

هدف: یکپارچگی نرم افزارهای کتابخانه ای می تواند امکان مدیریت بهتر اطلاعات را فراهم سازد. نرم افزار کتابخانه ای، باید به گونه ای طراحی و تولید شود که ضمن سادگی، در برگیرندۀ قابلیت های مختلفی جهت انجام انواع جست وجوها، ارائۀ نتایج بازیابی، نمایش اطلاعات، و مدیریت سابقۀ جست وجو برای انواع منابع اطلاعاتی باشد. این نکته، درمورد نرم افزارهای آرشیوی نیز صدق می کند. به این ترتیب، وجود نرم افزار آرشیوی جامع، براساس ساختاری استاندارد، در مراکز آرشیوی، می تواند نیازهای کاربران آن یعنی آرشیویست ها و پژوهشگران را در زمینۀ دستیابی به اطلاعات مورد نیاز برطرف سازد. روش گردآوری و تحلیل داده ها: پژوهش حاضر از نوع توصیفی است و به صورت پیمایشی انجام شده است. در مرحلۀ اول، با بررسی متون مختلف و گفت وگو با برخی متخصصان حوزۀ آرشیو، یک سیاهۀ وارسی از مواد آرشیوی به دست آمد. بر اساس اطلاعات به دست آمده از سیاهۀ وارسی مشخص شد که در هر مرکز آرشیوی چه نوعی از مواد آرشیوی موجود است. در مرحلۀ بعدی، نرم افزارهای موجود در مراکز آرشیوی شناسایی و ارزیابی شد. برای این منظور، یک سیاهۀ وارسی تهیه شد. در سیاهۀ وارسی، پژوهشگر، ضمن شناسایی نرم افزارهای مورد استفاده در هر مرکز جهت مدیریت منابع آرشیوی، با مشاهدۀ این نرم افزارها به بررسی قابلیت های لازم در یک نرم افزار آرشیوی پرداخت. یافته ها: در این پژوهش، مشخص شد که نرم افزارهای «نقش جهان» و «شناسنامۀ فرهنگی ایثارگران» دارای کمترین میزان انطباق با مؤلفه های موجود در سیاهۀ وارسی هستند. بیشتر نرم افزارهای آرشیوی بررسی شده، در بهره گیری از راهنمای کارآمد و استانداردهای آرشیوی، دارای نقاط ضعف بودند. نتیجه گیری: بررسی ها مشخص کرد که هیچ کدام از نرم افزارهای آرشیوی مورد مطالعه، استانداردهای آرشیوی را مورد استفاده قرار نمی دهند. البته نرم افزارهای رسا و سیمرغ، به صورتی مقدماتی و در حدی ضعیف، تاحدودی ایساد (استانداردهای بین المللی تنظیم و توصیف آرشیوی) را مورد توجه قرار داده بودند.